Od 2 kwietnia 2020 roku obowiązuje tzw. Tarcza Antykryzysowa, która wprowadziła szereg różnych rozwiązań dla pracodawców i pracowników, które mają na celu pomoc w utrzymaniu miejsc pracy. Obecnie trwają prace legislacyjne nad Tarczą Antykryzysową 2.0. Jej projekt poszerza pierwotne rozwiązania oraz zakłada kilka dodatkowych. Poniżej znajdą Państwo opracowanie już obowiązujących rozwiązań oraz planowanych zmian, które mają pomóc w walce z kryzysem wywołanym przez epidemię COVID-19.
Pierwszym rozwiązaniem jest dodatkowy zasiłek opiekuńczy, dla rodziców, którzy muszą zająć się opieką nad dziećmi, które nie ukończyły jeszcze 8 roku życia. Okres przyznawania zasiłku został wydłużony o kolejne 14 dni, a dodatkowo objęci zostali nim rodzice i opiekunowie dzieci oraz dorosłych osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Przesłanką otrzymania zasiłku oprócz zamknięcia żłobka, szkoły, czy klubu dziecięcego jest również konieczność opieki ze względu na zaniechanie takiej opieki przez nianię czy opiekuna dziennego. Okres przyznawania zasiłku może zostać ponownie wydłużony w drodze rozporządzenia. By skorzystać z zasiłku należy złożyć odpowiedni wniosek do ZUS, który znajduje się na stronie www.zus.pl
Jednym z istotnych udogodnień dla mikroprzedsiębiorców może być pożyczka w kwocie 5.000,00 zł, której spłata w pewnych warunkach może zostać umorzona. Obecnie o taką pożyczkę może ubiegać się mikroprzedsiębiorca zatrudniający co najmniej jedną osobę. Pożyczka wypłacana jest jednorazowo, spłata będzie mogła zostać umorzona, jeżeli pracodawca w ciągu 3 miesięcy nie zmniejszy zatrudnienia. Projekt Tarczy 2.0: rozszerzenie pożyczki dla przedsiębiorców nie zatrudniających żadnych pracowników.
Zwolnienie z nieopłaconych składek ZUS
Kolejnym rozwiązaniem wprowadzonym ustawą jest zwolnienia z nieopłaconych składek ZUS za trzy miesiące w okresie od 1 marca do 31 maja 2020 r. Zwolnienie dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych. Zwolnienie przysługuje osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, wykonywali działalność przed dniem 1 lutego 2020 r., zgłaszają do ubezpieczeń społecznych mniej niż dziesięć osób (na dzień 29 lutego 2020 r.) lub są samozatrudnieni i osiągnęli przychód w pierwszym miesiącu, zgodnie z wnioskiem, nie wyższy niż 300 % prognozowanego średniego miesięcznego wynagrodzenia ( tj. 15.681,00 zł) w gospodarce narodowej, jest to oczywiście kwota brutto. By uzyskać zwolnienie należy do dnia 30 czerwca 2020 r. złożyć odpowiedni wniosek do ZUS oraz nie opłacać składek w miesiącach marzec – maj, gdyż ich opłacenie niejako uniemożliwia skorzystanie ze zwolnienia. Projekt Tarczy 2.0 przewiduje rozszerzenie katalogu uprawnionych o przedsiębiorców zgłaszających do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 osób. Przy czym w tym wypadku nie będzie to całkowite zwolnienie a tylko do 50 % opłacanych składek, pozostałą część opłaci Państwo jeżeli taki pracodawca nie zmniejszy zatrudnienia. Dodatkowo przewidziane jest odstąpienie przez ZUS dochodzenia odsetek za opóźnienie wymagalnych po dniu 31 grudnia 2019 r.
Dofinansowanie pracodawców i pracowników w czasie epidemii koronawirusa
Ważnym elementem Tarczy Antykryzysowej są dodatkowe uprawnienia lub możliwość dofinansowania pracodawców i pracowników w trakcie przestoju ekonomicznego spowodowanego epidemią COVID-19. Pracownikowi objętego przestojem ekonomicznym, pracodawca może obniżyć wynagrodzenie (max. O 50% jednak nie może być mniejsze niż minimalne z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy), natomiast Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dofinansuje drugie 50% wynagrodzenia minimalnego. Fundusz sfinansuje także składki na ubezpieczenie społeczne od kwoty dofinansowanego wynagrodzenia. Okres wypłacania dofinansowania to 3 miesiące.
Przestój ekonomiczny polega na:
- Spadku obrotów o co najmniej 15 % w ciągu 2 miesięcy po dniu 1 stycznia 2020 r. w porównaniu z tymi samymi miesiącami w roku ubiegłym lub
- Spadek obrotów o co najmniej 25% w miesiącu po dniu 1 stycznia 2020 r. w stosunku do miesiąca poprzedniego.
W momencie, gdy pracodawca otrzyma dofinansowanie, przez okres jego otrzymywania nie może zwolnić danego pracownika. Należy również pamiętać, że warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ustala się w porozumieniu zawartym między pracodawcom a reprezentacją pracowników.
Ustawa przewiduje również wypłatę jednorazowego świadczenia postojowego (80% minimalnego wynagrodzenia) dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą (rozpoczętą przed dniem 1 lutego 2020 r.) lub wykonują umowę agencyjną, umowę zlecenia lub inną umowę cywilnoprawną (jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, a dodatkowo umowa została zawarta przed dniem 1 lutego 2020 r. i wynagrodzenie z tej umowy wyniosło nie mniej niż 50% minimalnego wynagrodzenia). Dofinansowanie przysługuje, gdy w wyniku epidemii COVID-19 doszło do przestoju w prowadzonej działalności gospodarczej albo przez osobę na umowie cywilnoprawnej. Świadczenie może zostać wypłacone, jeżeli przychód tych osób (zgodnie z ustawą o PIT) uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był o 15% niższy niż przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc. Dodatkowo przychód ten nie może być wyższy niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z kwartału poprzedniego zgodnie z danymi GUS. Projekt Tarczy 2.0 przewiduje, że świadczenie postojowe może zostać przyznane na 3 miesiące, jeżeli osoba uprawniona wykaże, że jej sytuacja nie uległa poprawie.
Ograniczenie wymiaru pracy pracowników
Kolejne uprawnienie pracodawcy uaktualnia się w przypadku wystąpienia spadku obrotów gospodarczych w sposób opisany powyżej, wówczas pracodawca może ograniczyć wymiar pracy pracowników maksymalnie o 20%, jednak nie więcej niż do 0,5 etatu (oczywiście wynagrodzenie za ten okres nie może być niższe niż minimalne). Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dofinansuje te wynagrodzenia do połowy wysokości wynagrodzenia po obniżeniu wymiaru, jednakże dofinansowanie nie przekroczy 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego z poprzedniego kwartału (według GUS). W tym wypadku również okres dofinansowania to 3 miesiące. Projekt Tarczy 2.0 wprowadza doprecyzowanie, że wysokość wynagrodzenia ustala się z uwzględnieniem wymiaru pracy.
Jednym z ciekawszych rozwiązań, dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw jest możliwość skorzystania z dofinansowania przez starostę. Jeżeli w tych przedsiębiorstwach wystąpi spadek obrotów, mogą złożyć wniosek o dofinansowanie części wynagrodzeń przez starostę do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na siedzibę zakładu, lub przedsiębiorstwa, w terminie 14 dni od ogłoszenia ich naboru przez dyrektora urzędu. Spadek obrotów należy tutaj rozumieć jako zmniejszenie ilości sprzedanych towarów lub usług, liczonych w ciągu dwóch dowolnych, kolejnych miesięcy kalendarzowych, w okresie po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku. Kwoty dofinansowania będą proporcjonalne do wykazanego spadku obrotów.
W sytuacji wystąpienia spadku obrotów gospodarczych w rozumieniu punktów poprzedzających, pracodawca uprawniony jest do wprowadzenia następujących rozwiązań: ograniczenia nieprzerwanego dziennego odpoczynku do 8 godzin dziennie; wprowadzenie zrównoważonego czasu pracy, gdzie czas pracy wydłużony zostaje do 12 godzin, a równoważony jest krótszym dziennym czasem pracy w innych określonych dniach; zawarcie z pracownikami umowy o stosowaniu mniej korzystnych warunków pracy niż wynikające z umów o pracę. Porozumienie zawiera pracodawca z reprezentacją pracowników, a jego kopię przekazuje do właściwego inspektora pracy.
Od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii został zawieszony obowiązek wykonywania: obowiązkowych badań okresowych pracowników; zawieszenie obowiązku (pracodawcy) wystawiania skierowań na wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie; zawieszenie obowiązku kierowania na okresowe badania pracowników stykających się z substancjami i czynnikami rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi po zaprzestaniu takiej pracy i po rozwiązaniu stosunku pracy (na wniosek zainteresowanego), zawieszenie obowiązku przeprowadzenia badań lekarskich oraz psychologicznych kierowców wykonujących przewóz drogowy. W związku z czym pracodawca nie ma obowiązku wystawiania skierowań, a pracownicy nie muszą wykonywać opisanych powyżej badań lekarskich. Orzeczenia lekarskie, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r. zostają automatycznie przedłużone na okres nie dłuższy niż 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Po odwołaniu w/w stanów osoby zobowiązane mają obowiązek dopełnić obowiązków związanych z badaniami lekarskimi w okresie 60 dni. Projekt Tarczy 2.0 wydłuża termin z 60 dni do 90 dni, w związku z czym pracodawcy i pracownicy będą mieli więcej czasu na uzupełnienie badań lekarskich. Dodatkowo projekt przewiduje możliwość przeprowadzania szkoleń z zakresu BHP za pomocą środków komunikowania się na odległość.
Również okres ważności zezwolenia na pracę cudzoziemcowi (art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia) - jeżeli jego termin upływa w trakcie stanu zagrożenia epidemią lub stanu epidemii – ulega przedłużeniu do 30 dnia po odwołaniu tych stanów. Natomiast Cudzoziemiec pracujący na mocy oświadczenia, gdzie określony termin pracy upływa w trakcie stanu zagrożenia epidemią lub epidemii może pracę tę wykonywać do 30 dnia po odwołaniu tych stanów
Projekt Tarczy 2.0 zakłada również automatyczne przedłużenie ważności takich dokumentów jak: prawo jazdy, zezwolenie na prowadzenie pojazdów, badań okresowych i psychologicznych kierowców oraz szkoleń okresowych.
Z najnowszych doniesień prasowych wynika, że po przyjęciu przez Sejm niektórych poprawek zaproponowanych przez Senat, z Tarczy Antykryzysowej będą mogły skorzystać także przedsiębiorstwa powstałe w lutym oraz marcu 2020 r. Projekt został przedłożony do podpisu przez Prezydenta.
